بیمار یا مشتری روایتی تلخ از بازار سلامت
به گزارش اعصاب سنج، سرگردانی میان درمان های پرهزینه، اضطراب از آینده و ترس از درد و بیماری، قصه ای است که اینروزها برای بسیاری تبدیل به حقیقت تلخی شده است.
خبرگزاری مهر - گروه سلامت:
شاید شما هم کسانی را دیده اید که در کوچه پس کوچه های شهر، بین مطب های مختلف و داروخانه ها، سرگردان و خسته اند؛ بیمارانی که نه فقط با درد جسمی بلکه با نگرانی از هزینه های سنگین درمان دست و پنجه نرم می کنند. خانواده هایی که به امید یک تشخیص درست و درمان قطعی، از این مرکز به آن مرکز می روند، اما هر بار با عامل های مالی بالاتر و نسخه های مختلف و گاه بی فایده روبرو می شوند. آنها فقط دنبال سلامت هستند، اما در این بین، گاهی احساس می کنند بیشتر کالایی هستند برای سودجویی برخی. سرگردانی میان درمان های پرهزینه، اضطراب از آینده و ترس از درد و بیماری، قصه ای است که اینروزها برای بسیاری تبدیل به حقیقت تلخی شده است. فاطمه، مادری که برای درمان فرزندش چندین بار به مراکز مختلف مراجعه نموده است، می گوید: هزینه ها آن قدر بالا بود که گاهی فکر می کردم دیگر توان ادامه دادن ندارم. پزشکان مدام آزمایش های مختلف می نوشتند و من نمی دانستم کدامشان واقعا ضروری است.
بیمار، چند می ارزد؟
در این بین، دکتر ابراهیم فیاض، استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، نکته مهمی را بیان می کند که نشان میدهد چطور نگاه به بیمار بعنوان یک انسان و موجود زنده کم رنگ شده و جای خویش را به نگاهی صرفا مالی داده است: در گذشته طبابت، جسم و روح را با هم داشت ولی رفته رفته فقط جسم آن برای برخی پزشکان باقیمانده است. هم اکنون پزشکی ما فقط مصرف دارو است؛ یا جراحی است یا دارو. بیمار در ذهن این پزشکان یک شئ است که می شود آنرا دستکاری کرد. بعضی از پزشکان تنها راهکار مداوای بیمار را تجویز آنتی بیوتیک می دانند و حتی وقت کافی برای روحیه دادن به بیمار نمی گذارند. وی ادامه می دهد: ساختار این ها یک چیز است و این که این بیمار، چند می ارزد؟ اخباری از انجام جراحی های غیرضروری را بارها شنیده ایم. برخی جراحی ها برای کسب درآمد به انجام می رسد نه به خاطر نیاز بیمار. فیاض به وضعیتی اشاره می کند که پزشکان به جای خدمت، بیشتر به دنبال کسب درآمد و ثروت اندوزی هستند، اما همزمان یادآور می شود که پزشکان متعهد و شریف بسیاری هم وجود دارند که بدون چشم داشت به بیماران خدمت می کنند.
اختلاف معنادار هزینه یک بیماری در دو مرکز درمانی یا مطب
یکی از علل مهم تجاری سازی درمان، وجود تعارض منافع است. محمد اسماعیل اکبری، رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دراین خصوص می گوید: اختلاف معنادار هزینه یک بیماری در دو مرکز درمانی یا مطب، نمونه واضحی از تعارض منافع است. اگر اصول اخلاقی و حقوق بیمار رعایت شود، دیگر این تعارض پیش نمی آید. وو همینطور به آمار نگران کننده ای اشاره می کند: بیشتر از ۴۰ درصد اقدامات تشخیصی مانند ماموگرافی، ام آر آی، سونوگرافی و پت اسکن غیرضروری است و این عدد در بعضی موارد به ۹۰ درصد هم می رسد. اکبری در رابطه با نتایج این روند می گوید: این اقدامات غیرضروری علاوه بر تحمیل هزینه های سنگین به مردم، باعث اضطراب و استرس شدید در بیماران و خانواده هایشان می شود. وی پدیده ای به نام «تقاضای القایی» را توضیح می دهد؛ یعنی پزشکان به سبب دریافت درصد، انواع آزمایش ها و تصویربرداری ها را تجویز می کنند و بیماران را به مراکز خاص هدایت می نمایند. این مساله در شهر های بزرگ بخصوص تهران بسیار شایع است.
روایت دیگر از دل درمان
آقای محمدی، مرد میانسالی که برای درمان بیماری مادرش مدتی طولانی دنبال پزشک و دارو بود، می گوید: دستم به جایی بند نبود، هر بار یک آزمایش جدید می خواستند و قیمتها بالا می رفت. نمی دانستم واقعا این همه کار ضروری است یا فقط به خاطر پول است. خانواده مان گرفتار شدیم، هم از لحاظ روحی و هم مالی.
هزینه های سنگین درمان چالشی دیرینه و بدون راهکار
نگرانی در رابطه با تجاری سازی درمان فقط در حد انتقادات عمومی نیست؛ بلکه مسؤلان و نمایندگان مجلس هم بارها نسبت به آن اخطار داده اند. علیرضا مرندی، رئیس فرهنگستان علوم پزشکی با اشاره به اینکه وزیر بهداشت دولت بعدی باید بسمت عدالت در سلامت برود، اظهار داشت: مبارزه با تعارض منافع در وزارت بهداشت ضروری است؛ هم اکنون در نظام سلامت بشدت تعارض منافع وجود دارد و تجویز بیش از اندازه و بی حساب و کتاب داروها، نظام دارویی ژنریک ما را از بین برده است و باعث خروج ارز زیاد برای واردات تجهیزات پزشکی شده است که در دولت بعدی باید به آن توجه گردد. مهدی عسکری عضو کمیسیون تلفیق مجلس با اشاره به موافقت کمیسیون با پیشنهاد شفاف سازی سهامداری بیمارستان های خصوصی اظهار داشت: یکی از ریشه های مهم تعارض منافع در نظام سلامت، سهامداری برخی مدیران و سیاستگذاران این حوزه در بیمارستان های خصوصی است. با این که بر مبنای قانون، مدیران نظام سلامت همچون وزارت بهداشت، سازمان های بیمه گر و دانشگاه های علوم پزشکی نباید در قسمت خصوصی حضور داشته باشند، اما به سبب نبود شفافیت سهامداری در بیمارستان های خصوصی، برخی مدیران دولتی همچنان با داشتن سهام در این بیمارستان ها گرفتار تعارض منافع هستند.
تبعات تجاری سازی درمان
تجاری سازی درمان تنها باعث تحمیل هزینه های مالی سنگین به بیماران نمی شود؛ بلکه اعتماد مردم به نظام سلامت را هم بشدت کاهش داده است. وقتی بیمار بداند پزشک امکان دارد به سبب منافع مالی، اقدام غیرضروری تجویز کند، از رفتن به مراکز درمانی دلسرد شده و درمان خویش را به تأخیر می اندازد. این وضعیت می تواند نتایج جبران ناپذیری برای سلامت فرد و جامعه داشته باشد. مهدی فلاح عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با اشاره به مشکلات ساختاری نظام درمانی کشور به خبرنگار خبرگزاری مهر، می گوید: وقتی به بیمارستان های دولتی در استان ها (غیر از تهران) رجوع می کنید، با مشکلات گوناگونی مواجه می شوید، کمبود پزشک، نبود امکانات تشخیصی، و انحصار برخی پزشکان سبب شده بیماران برای دریافت خدمات درمانی گرفتار سردرگمی و اضطراب شوند. نه تنها خود بیمار بلکه خانواده اش هم درگیر استرس و هزینه های غیرضروری می شوند. وی ادامه می دهد: متاسفانه بعضی از این فضا سوءاستفاده می کنند و به سبب نبود نظارت، وارد معاملات غیراخلاقی می شوند. این مساله بخصوص در شرایطی اتفاق می افتد که کارانه ها دیر پرداخت می شود یا بیمه ها به تعهدات خود عمل نمی کنند، اما این توجیه قابل قبولی برای رفتار غیرقانونی نیست. سلامت مردم نباید گروگان ناکارآمدی سیستم باشد. فلاح در رابطه با ساختار نظارتی نظام سلامت اظهار می کند: نظارت در این زمینه بسیار ضعیف است. در حالیکه سلامت باید اولویت باشد، با سازوکارهایی روبه رو هستیم که هیچ پاسخگویی ندارند. شما وارد بیمارستان ها بشوید، حتی ابتدایی ترین تجهیزات تشخیصی وجود ندارد و بیماران مجبورند به لابراتوار ها و مراکز تصویربرداری خصوصی مراجعه نمایند. این در تضاد با اصل ۲۹ قانون اساسی است که صراحت دارد مردم باید خدمات سلامت را به شکل مجانی دریافت نمایند. وی با انتقاد از نحوه توجیه افزایش تعرفه ها و نبود عدالت مالی در حوزه درمان می گوید: عده ای می گویند افزایش تعرفه به سبب افزایش هزینه ها بوده. اما سوال من این است: یک سرباز یا درجه دار که در مرز ایستاده، اگر سلاح نداشته باشد، چه باید بکند؟ وقتی ساختار معیوب باشد، هرچقدر ابزار بدهید، باز هم مشکل پابرجا می باشد. شما باید ساختار را اصلاح کنید. وقتی به آدم ناسالم ابزار می دهید، انتظار سلامت از او بی مفهوم است. بیشتر کسانیکه در رده های مدیریتی حوزه بهداشت هستند، استاد دانشگاه اند، هیأت علمی اند و در عین حال مطب خصوصی دارند. این تضاد منافع است. چه طور امکان دارد کسی بامداد تدریس کند و بعدازظهر در مطب فعالیت خصوصی داشته باشد؟ این خنده دار است و باید اصلاح گردد.
راهکار چیست؟
برای مواجهه با این بحران، ضروری است سیاستها و ساختارهای نظام درمان بازبینی شود. رفع تعارض منافع، بازگشت به اخلاق پزشکی و حفظ حقوق بیماران باید اولویت اصلی باشد. آموزش و فرهنگ سازی در بین پزشکان، تأکید بر جنبه های انسانی درمان، و نظارت دقیق بر مراکز درمانی می تواند از تجویزهای غیرضروری و سودجویانه پیشگیری کند. نظام درمان کشور امروز در نقطه ای بحرانی قرار گرفته است؛ جایی که سود و درآمد مالی جای سلامت و حقوق بیماران را گرفته است. باآنکه خیلی از پزشکان متعهد و صادق همچنان درحال خدمت هستند، مشکلات ساختاری ناشی از تجاری سازی درمان و کم توجهی به حقوق بیمار چالش های بزرگی را پیش روی نظام سلامت گذاشته است. مسؤلان و کارشناسان به اتفاق بر ضرورت بازبینی بنیادین در این زمینه تاکید دارند. آینده سلامت کشور وابسته به بازگشت به اصول اخلاقی و انسانی، حذف تعارض منافع و تمرکز بر سلامت و آرامش بیماران است.
منبع: اعصاب سنج
مطلب اعصابسنج را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب